جریان اهل ادب امامیه در مدرسۀ حدیثی بغداد از آغاز تا سدۀ چهارم هجری

بغداد یکی از اصلی‏ترین مراکز تجمّع شیعیان امامی است که در طول سده‏های متمادی به مکان مناسبی برای رشد فرهنگ تشیّع در عرصه‏های حدیثی، تفسیری، فقهی و کلامی تبدیل شده است. در میان جریان‏های نیک‏شناختۀ امامی در بغداد باید از «جریان اهل ادب» یاد کرد که به رغم جایگاه مهم در تاریخ فکر امامیه، مورد کم‏توجهی قرار گرفته است. لذا، این نوشتار برای نخستین بار به بازشناسی این جریان کم‏شناختۀ امامی در بغداد می‌پردازد. مطالعۀ حاضر نشان می‌دهد که این جریان همزمان با تأسیس بغداد در سده دوم و متأثّر از «ادب دیوانی» برآمده از فرهنگ ایرانیان در آیین کشورداری، پای گرفت. همچنین معرفی شخصیت‏های اثرگذار این جریان فکری روشن می‌سازد که اهل ادب امامیۀ بغداد، افزون بر توجه به امور دیوانی در دستگاه حکومتی، به تولید آثار ارزنده‏ای در دیگر جنبه‏های ادب همچون ادب زبان‏شناختی، اخلاقی و دینی همّت گماردند.